Η συγκλονιστική πορεία του αυτοκράτορα Ηράκλειου!..

Το φθινόπωρο του 627 ο Ηράκλειος έκανε νέα εκστρατεία κατά της Περσίας και νίκησε το Χοσρόη σε αποφασιστική μάχη στην αρχαία Νινευί (Δεκέμβριος 627). Έπειτα από επανάσταση που ξέσπασε στην Περσία, ο νέος βασιλιάς της Σιρόης ζήτησε ειρήνη και περιορίστηκε στα παλιά σύνορα του κράτους του. Έτσι, το Σεπτέμβριο του 629, ο αυτοκράτορας Ηράκλειος, ύστερα από έξι χρόνων απουσία, γύρισε στην πρωτεύουσα μαζί με τον Τίμιο Σταυρό και έγινε δεκτός με ενθουσιασμό. Τον επόμενη χρονιά (630) πήγε στα Ιεροσόλυμα και τοποθέτησε στη θέση του τον Τίμιο Σταυρό!..

Η υποταγή του Πέρση βασιλιά Χοσρόη στον βυζαντινό αυτοκράτορα Ηράκλειο (μικρογραφία).

ΟΠΩΣ όλοι γνωρίζουν, ο Ηράκλειος (575-641) υπήρξε ένας από τους πιο σημαντικούς αυτοκράτορες του Ελληνικού Βυζαντίου (610-641). Ήταν γιος του έξαρχου της Αφρικής Ηράκλειου και γεννήθηκε στην Καππαδοκία. Έπειτα από πρόσκληση του στρατηγού Πρίσκου, γαμπρού του ανίκανου αυτοκράτορα Φωκά, ο Ηράκλειος, σε ηλικία 36 χρονών, ήρθε με στόλο στην Κωνσταντινούπολη, ανέτρεψε με τη βοήθεια του λαού το Φωκά και στις 5 Οκτωβρίου του 610 στέφτηκε αυτοκράτορας.

Το κράτος που ανέλαβε να κυβερνήσει ήταν σχεδόν διαλυμένο. Οι Πέρσες με το βασιλιά τους Χοσρόη άρχισαν το 612 την προέλασή τους στην Καππαδοκία, την Αρμενία και τη Συρία, ενώ το 614 κυρίεψαν τα Ιεροσόλυμα, όπου τη σφαγή και την αιχμαλωσία των χριστιανών συμπλήρωσε η αρπαγή του Τίμιου Σταυρού. Στα Βαλκάνια οι Σλάβοι και οι Άβαροι εισέβαλαν στην αυτοκρατορία (617) και την ίδια χρονιά οι Πέρσες έφτασαν ως τη Αίγυπτο. Το 619 ο Ηράκλειος, για να εξασφαλίσει τα νώτα του, αναγκάστηκε να κλείσει ειρήνη με τους Αβάρους, πληρώνοντας στο Χαγάνο, τον ηγέτη τους, ένα μεγάλο χρηματικό ποσό.

Στις 5 Απριλίου του 622 ο αυτοκράτορας επιχείρησε την πρώτη από τις εκστρατείες του κατά των Περσών, δίνοντας θρησκευτικό χαρακτήρα στον αγώνα του και το φθινόπωρο του ίδιου χρόνου είχε ανακτήσει όλη τη Μ. Ασία. Το 623 επιχείρησε δεύτερη εκστρατεία εισβάλλοντας στην ίδια την Περσία. Στο μεταξύ οι Πέρσες ήρθαν σε συνεννόηση με τους Αβάρους και πολιόρκησαν μαζί την Κωνσταντινούπολη από στεριά και θάλασσα, ενώ ο Ηράκλειος τότε βρισκόταν στη Λαζική. Η πόλη σώθηκε χάρη στην τόλμη και το θρησκευτικό ενθουσιασμό που ενέπνευσαν στο λαό ο πατριάρχης Σέργιος και ο πρωθυπουργός Βώνος. Το φθινόπωρο του 627 ο Ηράκλειος έκανε νέα εκστρατεία κατά της Περσίας και νίκησε το Χοσρόη σε αποφασιστική μάχη στην αρχαία Νινευί (Δεκέμβριος 627). Έπειτα από επανάσταση που ξέσπασε στην Περσία, ο νέος βασιλιάς της Σιρόης ζήτησε ειρήνη και περιορίστηκε στα παλιά σύνορα του κράτους του.

Βυζαντινό χρυσό νόμισμα με τη μορφή του Ηράκλειου.

Έτσι, το Σεπτέμβριο του 629, ο αυτοκράτορας Ηράκλειος, ύστερα από έξι χρόνων απουσία, γύρισε στην πρωτεύουσα μαζί με τον Τίμιο Σταυρό και έγινε δεκτός με ενθουσιασμό. Τον επόμενη χρονιά (630) πήγε στα Ιεροσόλυμα και τοποθέτησε στη θέση του τον Τίμιο Σταυρό. 

Ήδη όμως, από το 622, εμφανίζεται ο νέος κίνδυνος του ισλαμισμού. Μετά το θάνατο του Μωάμεθ (632) οι διάδοχοί του άρχισαν να προσβάλλουν τις βυζαντινές επαρχίες. Οι Άραβες κυρίεψαν τη Δαμασκό (635) και τα Ιεροσόλυμα (637), ενώ ο Ηράκλειος, γέρος και άρρωστος, δεν ήταν πια σε θέση να αντιδράσει. Το 639 οι Άραβες συμπλήρωσαν την κατάκτηση της Μεσοποταμίας και την επόμενη χρονιά υπέταξαν την Περσία.

Βασική αιτία για την τόσο ραγδαία εξάπλωση των Αράβων ήταν και η χαλαρή σύνδεση των μονοφυσιτών κατοίκων της Συρίας, της Παλαιστίνης και της Αιγύπτου με το ορθόδοξο Βυζάντιο. Στον τομέα της θρησκευτικής πολιτικής ο Ηράκλειος προσπάθησε να συμβιβάσει ορθοδόξους και μονοφυσίτες. Το 638, με έγκριση του Ηρακλείου, δημοσιεύτηκε η «έκθεση» του πατριάρχη Σέργιου, στην οποία προτάθηκε ως λύση ο μονοθελητισμός. Τελικά καμιά μερίδα δε δέχτηκε την «έκθεση» και οι έριδες συνεχίστηκαν.

Το 641, μετά το θάνατο του Ηράκλειου, βασιλιάδες ανακηρύχτηκαν, σύμφωνα με τη διαθήκη του, οι γιοι του Ηράκλειος-Κωνσταντίνος και Ηρακλεωνάς, ο πρώτος γιος της Ευδοκίας, ο δεύτερος γιος της ανιψιάς του Μαρτίνας, την οποία παντρεύτηκε ο Ηράκλειος το 613, μετά το θάνατο της πρώτης του γυναίκας.

Ως αυτοκράτορας ο Ηράκλειος έδειξε εξαιρετικές στρατιωτικές ικανότητες, όπως απέδειξε με την απόκρουση του περσικού κινδύνου. Στο διοικητικό τομέα ίδρυσε υπηρεσίες που συνέδεαν άμεσα τον αυτοκράτορα με τα εκτελεστικά όργανα. Από αυτόν επίσης καθορίστηκαν ουσιαστικά τα «θέματα», στρατιωτικοπολιτικές διαιρέσεις της αυτοκρατορίας για την καλύτερη αντιμετώπιση των στρατιωτικών και πολιτικών αναγκών. Στα χρόνια της βασιλείας του Ηράκλειου καθιερώθηκε οριστικά η ελληνική γλώσσα και στις δημόσιες υπηρεσίες, αντικαθιστώντας την ως τότε χρησιμοποιούμενη λατινική.

Πηγές: 
α) Ιστορικό και Δημοσιογραφικό Αρχείο γράφοντος
β) Εγκυκλοπαίδεια «Μαλλιάρης-παιδεία»

sakketosaggelos.gr