72 είδη ψωμιών τον 5ο αιώνα π.Χ.

Με αφορμή το αφιέρωμα, στο περιοδικό "γαστρονόμο", στο ψωμί, ας ρίξουμε μια ματιά και στην ιστορία του.

Όπως έχουμε ξαναπεί, οι πρόγονοι ήταν πολύ υπερήφανη για τα 3 βασικά συστατικά της διατροφής τους:το λάδι, το κρασί (οι βάρβαροι έπιναν μπίρα) και το ψωμί. 
Όλοι οι λαοί της Εγγύς Ανατολής και της ανατολικής Μεσογείου έτρωγαν πίτες, όπως άλλωστε....
κάνουν μέχρι και τώρα. Οι Έλληνες είναι οι πρώτοι που φτιάχνουν ψωμί όπως
το ξέρουμε σήμερα.

Κάθε σπίτι έφτιαχνε το ψωμί του.
Η νοικοκυρά με τις δουλειές της αφιέρωνε τουλάχιστον 5 ώρες για να κοπανίσουν, να αποφλοιώσουν, να αλέσουν, να ζυμώσουν και να ψήσουν το ψωμί.
Όμως, ήδη από τον 5ο αιώνα π.Χ. στην Αθήνα φαίνεται να συμβαίνει κάτι που δεν είχε ξαναγίνει ποτέ: είναι γεμάτη αρτοποιεία, απ όπου οι Αθηναίοι αγόραζαν το ψωμί τους.

Ο Θεαρίων, λοιπόν, όπως επιβεβαιώνουν και πολλοί άλλοι συγγραφείς, θεωρείται πως εφηύρε το φούρνο για τη μαζική παραγωγή ψωμιού. Μαζί με τα πρώτα αρτοποιεία εμφανίστηκαν και οι πρώτοι σύλλογοι αρτοποιών, οι οποίοι έθεσαν κανονισμούς για τη νυχτερινή εργασία. 
Ο Πλάτων στον "Γοργία" αναφέρει σε κάποιο σημείο "τον Θεαρίωνα τον αρτοποιό"

Οι συγγραφείς επίσης αναφέρουν 72 διαφορετικά είδη ψωμιών (άρτων), μερικά από τα οποία και θα αναφέρω.
*Εσχαρίτης:
ψωμί ψημένο πάνω σε πλάκα.
*Μάζα:
το ψωμί του απλού λαού, φτιαγμένο από αλεύρι κριθαριού και ζυμωμένο σαν γαλέτα.
*Ιπνίτης:
ψωμί σε γάστρα.
*Συγκομιστός:
ψωμί από διάφορα γεννήματα (πολύσπορο).

*Σεμιγδαλίτης:
από σιμιγδάλι.
*Μακωνίδης:
ψωμί πανάρχαιο, το οποίο αναφέρει ο Αλκμάν, με σπόρους παπαρούνας.
*Κόλλυρα ή κολλίκια:
η γνωστή κουλούρα.

*Λάγανο ή αρτολάγανο:
ο πρόγονος της σημερινής λαγάνας και των λαλλαγγιών, που φτιάχνουν ακόμα στη Μάνη.
*Κριβανίτης:
ψωμί ψημένο σε κρίβανο (φορητό πήλινο φούρνο).
*Αλιφατίτης:
το γνωστό λαδόψωμο, μπορούσε να έχει και ζωικό λίπος, ένα τέτοιο είδος, σύμφωνα με το Larousse Gastronomique, είναι ο πρόγονος της σφολιάτας με βούτυρο.

* Υγεία: 
θυσιαστικό ψωμί από κριθάρι, προσφερόταν στον Ασκληπιό και έφερε παραστάσεις ή σφραγίδα που έγραφε Υγεία ή Ζωή και τα δύο.
*Πλυτός ή Βασυνία:
βραστό ψωμί, που όταν ψήνεται, ανεβαίνει στην επιφάνεια, στην Κρήτη, ακόμη και σήμερα, φτιάχνουν τα "ζεματιστά κουλούρια"
*Πλακούντες:
κάτι ανάλογο με τα σημερινά κέικ, με ζύμη ψωμιού, γάλα, λίπος, μυρωδικά και μπαχαρικά.

Και να μην ξεχνάμε πως τα βασικά αρωματικά για το ψωμί ήταν το μάραθο, αντίστοιχο με τον γλυκάνισο που βάζουμε εμείς, και ο δυόσμος.
Ο Γαληνός λέει πως το ψωμί που έχει ψηθεί σε μεγάλο φούρνο είναι πιο ευκολοχώνευτο. Προφανώς την ίδια άποψη είχαν και οι Αθηναίοι και γι αυτό προτιμούσαν να αγοράζουν το ψωμί τους από τα αρτοποιεία.
Το ψωμί στη Ρώμη άρχισε να γίνεται γνωστό μετά την κατάκτηση της Μακεδονίας, από τους σκλάβους, οι οποίοι διέδωσαν ταχύτατα την τέχνη της αρτοποιΐας.
Γιάννης Λεμονής 



Από το i-diadromi
kalyterotera.gr