Περί Αλός
Δρ. Αριστείδης Γ. Διαμαντής
Πλοίαρχος (ΥΙ) ΠΝ, Κυτταρολόγος,
Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών
Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Περίπλους», τ. 77,
σ. 59, έκδοση του Ναυτικού Μουσείου Ελλάδος,
ΟΚΤ-ΔΕΚ. 2011. Αναδημοσίευση στο Περί Αλός
με την έγκριση του ΝΜΕ.
 |
To «πείραμα» του James Lind:
θεραπεύοντας το σκορβούτο!
ΦΩΤΟ: www.bookdrum.com
|
Η ναυτική ιατρική αποτελεί κλάδο της ιατρικής επιστήμης, που αναπτύχθηκε αρχικά εξαιτίας της ανάγκης προστασίας της υγείας των πληρωμάτων των πλοίων. Η ναυτική ιατρική, αναπόσπαστο κομμάτι της ιατρικής εν γένει επιστήμης, αποσκοπεί σε τρεις κυρίους άξονες:
α) στη θεραπεία της νόσου και την επανάκτηση της υγείας,
β) στην πρόληψη της νόσου και των συνεπειών αυτής και
γ) στην επαύξηση, βελτίωση και προαγωγή της υγείας.
Υπ’ αυτή την έννοια, η μεν θεραπεία των νόσων ήταν και παρέμεινε ως κύριος αντικειμενικός σκοπός της ιατρικής από αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι σήμερα, ενώ η πρόληψη της νόσου και η προαγωγή της υγείας αποτέλεσε τον κύριο αντικειμενικό σκοπό ενός άλλου κλάδου της ιατρικής, της υγιεινής.
Έτσι, η ναυτική ιατρική είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη ναυτική υγιεινή, τον κλάδο δηλαδή, που αποσκοπεί στη δημιουργία των καταλλήλων συνθηκών για την προάσπιση της υγείας των διαβιούντων στα πλοία καθώς και όλων των ατόμων, των οποίων οι επαγγελματικές ή οι ερασιτεχνικές τους ασχολίες έχουν άμεση σχέση με το υγρό στοιχείο.
Προϊστορική εποχή-Μυθολογία
Οι άνθρωποι, σύμφωνα με τον Ησίοδο, στρέφονταν προς το ναυτικό επάγγελμα όταν ο τόπος, στον οποίο ζούσαν ήταν φτωχός και άγονος. Τα πρώτα πλοία, που κατασκευάστηκαν για το σκοπό αυτό, είχαν κουπιά∙ αργότερα, όμως, προστέθηκαν πανιά ως υποβοηθητικά. Τα πρώτα πλωτά μέσα ναυπηγήθηκαν από τους αρχαίους Αιγυπτίους και αργότερα από τους Ασσυρίους, τους Χαλδαίους, τους Κρήτες, τους Φοίνικες και τους Έλληνες.Τα γεωγραφικά δεδομένα του ελλαδικού χώρου καθώς και η ανάγκη της διατροφής και επιβίωσης των κατοίκων οδήγησαν τους Έλληνες στην «παραβίαση των φυσικών ορίων και δυνατοτήτων» τους, λόγια που χρησιμοποίησε ο Ηρόδοτος, προκειμένου να περιγράψει την ανάγκη για θαλασσινά ταξίδια. Η ιστορία καταγράφει δύο λαούς να έχουν πραγματοποιήσει παρόμοια παραβίαση ορίων και δυνατοτήτων, τους Έλληνες και τους Φοίνικες, οι οποίοι θα οδηγηθούν στην αναζήτηση καταλλήλων λιμένων και στην ίδρυση αποικιών, με σκοπό το εμπόριο των κοχυλιών της πορφύρας και των σφουγγαριών. Η συλλογή των κοχυλιών πορφύρας και σφουγγαριών καθώς και η λεηλασία και η ανέλκυση ναυαγίων υπήρξαν οι βασικοί λόγοι, για την πραγματοποίηση καταδύσεων με αυξημένο κίνδυνο πρόκλησης ατυχημάτων.
Εκτός των καταδυτικών, όμως, ατυχημάτων, δεν φαίνεται να υπήρχαν άλλα σοβαρά υγειονομικά προβλήματα, που να απασχόλησαν ιδιαίτερα τους ναυτικούς την προϊστορική εκείνη χρονική περίοδο· κι αυτό για δύο λόγους: αφενός μεν, γιατί η ναυτιλία αφορούσε κυρίως σε κλειστές θάλασσες, όπως η Μεσόγειος, αφετέρου δε, λόγω της μικρής χρονικής διάρκειας των ταξιδιών. Όταν όμως τα ταξίδια διαρκούσαν περισσότερο, τότε λαμβανόταν μέριμνα να επιβαίνει στο πλοίο άτομο με ιατρικές γνώσεις.
Τις πρώτες πληροφορίες, για την παρουσία τέτοιων ατόμων, αντλούμε από τον ιστορικό μύθο της Αργοναυτικής εκστρατείας στη μακρινή Κολχίδα.
Ο Αργείος ήρωας και ιατρομάντης Αμφιάραος και ο μετέπειτα θεοποιηθείς γιατρός Ασκληπιός είναι οι πρώτοι ναυτικοί, αλλά και οι πρώτοι στρατιωτικοί γιατροί, γιατί η Αργοναυτική εκστρατεία εκτός από ναυτική υπήρξε και στρατιωτική επιχείρηση.Σύμφωνα με τον ποιητή της «Ιλιάδας» πάνω στα πλοία, κατά τη ναυτική εκστρατεία εναντίον της Τροίας, επέβαιναν οι γιοί του Ασκληπιού, Ποδαλείριος και Μαχάων, οι οποί- οι –σύμφωνα με ορισμένους– θεωρούνται οι πρώτοι στρατιωτικοί γιατροί ο μεν πρώτος παθολόγος και υγιεινολόγος, ο δε δεύτερος χειρουργός, συνδυασμός που και σήμερα απαντάται στις ναυτικές και στρατιωτικές υγειονομικές μονάδες.
 |
Ο Ασκληπιός αποβιβάζεται από πλοίο, υπενθυμίζοντας τη σχέση του
με τη ναυτική ιατρική, προς συνάντηση του καθισμένου Ιπποκράτη
(ψηφιδωτό περί το 250 π.Χ., Μουσείο Κω). ΦΩΤΟ: argolikivivliothiki.gr/
|
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου